به نام خدای رحمن و رحیم
سلام
-----------
توی یکی از سفرهای اهواز-تهران (یا برعکس) چند ماه پیشم، برای رفع استرس سفر هوایی (که یک عمرررر این حس رو نداشتم و این یکی دو ساله داره درم رشد می کنه.. و البته این حس رو به رشد ارتباط مستقیمی داره با پکیدگی روزافزون طیاره های کشورمون و اخبار رنگارنگ از سقوط ها و فرودهای اضطراری و نیز تجربیات شخصی خودم از پروازهای «قلب در دهان آور!» تو سفرهای مختلف به خصوص در سفر اخیر که این قدر تکان های وحشتناک داشت که یک سره زیرلب صلوات می فرستادم و اشهد می خواندم!).. به هر حال.. پناه بردم به خوندن کتابی که به منظور گذراندن وقت توی کیفم گذاشته بودم، کتابی به نام «چنگی به زلف فلسفه»، اثر دکتر مهران زنده بودی.
حین خوندن، بخش هایی که نظرم رو جلب می کرد علامت می زدم؛ برخی از این نکات برجسته شده رو این جا می نویسم.
(اعتراف می کنم که بیشتر بخش هایی نظرم را جلب می کرد و به مذاقم خوش می آمد که به نوعی با گویای خاموش بودنم در ارتباط بود، و یا با ترجمه، زندگی، و ترجمه ی زندگی!)
سکوت و زندگی
نمی دانم آیا زندگی بدون سخن گفتن ممکن است یا نه؛ اما نیک می دانم بدون سکوت هرگز ممکن نیست.
سکوت و عدم صدا
تنها سکوتی که اکثر انسان ها با آن آشنا هستند، عدم صدا است. اما، کمتر کسی، و کم تر کسی، به این نکته فکر می کند که بیشتر چیزهایی که گفته می شود، چیزی جز صدای وز وز مگس ها نیست.
سکوت و صوت
هر واژه ای هم صوت است و هم سهمی از سکوت دارد. برای درک آن چه شنیده می شود، باید سکوت نهفته در آن را جُست. به ویژه، مترجمین باید این سکوت را بشناسند.
سکوت و معنا
...و سکوت فاصله ی میان دو کلام نیست، بلکه کلام فاصله ی میان دو سکوت است...
سکوت یعنی سخن گفتن
وقتی که سخن می گوییم، یعنی سکوت می کنیم. و وقتی سکوت می کنیم یعنی عمیقاً سخن می گوییم. چرا که سکوت یعنی مجال دادن به گفتگوی درونی. و کلام یعنی قطع گفتگوی درونی.
در اندرون من خسته دل ندانم کیست . . . . . که من خموشم و او در فغان و در غوغاست
سکوت و مهمانی
در مهمانی ها، چه اشرافی باشد و چه ساده، سکوت همچون بمبی گوش خراش صدا می کند. در این گونه مجالس، حتماً باید حرف زد. موضوع ِ سخن مهم نیست، و موضوع، سخن ِ مهم نیست. بلکه نفس سخن گفتن اهمیت دارد. به همین خاطر، مسخره ترین و بیهوده ترین سخنان در مهمانی ها گفته می شود.
سکوت و کلمات
تنها سکوت است که می تواند بگوید چقدر کلمات در ادای حق مطالب ناتوانند.
ترجمه ی سکوت
سکوت هرگز یک معنا ندارد. سکوت مادری در برابر جسم بی جان فرزندش؛ سکوت عاشق و معشوقی که رو به روی هم نشسته اند؛ سکوت قاتلی که در کمین قربانی خود است؛ سکوت دانشجویان در کلاس درس و سکوت استاد؛ سکوت کسی که نامش را صدا می زنند و پاسخی نمی دهد... همه ی این ها، تنها مشتی از خروار سکوت های ظاهری هستند. دشواری کار مترجم این است که، از آن چه نوشته شده باید به آن چه که می بایست نوشته می شد، پی ببرد. ترجمه ی سکوت عناصر فرهنگی، که در فرهنگ زبان مبدأ وجود دارد، اما در فرهنگ زبان مقصد چنین پدیده ای وجود ندارد، از پیچیده ترین مسائل ترجمه است. لدمیرال می گوید: «مترجم، آن چه را که نوشته شده ترجمه نمی کند، بلکه آن چه را که فکر می کند ممکن است نویسنده به هنگام نوشتن بدان فکر کرده باشد، ترجمه می کند.»
ترجمه ی سپید
ترجمه ی فاصله ی بین کلمات، فاصله ی بین سطور، حاشیه های سفید دور متن و هر نوع ناگفتنی دیگر متن را «ترجمه ی سپید» می نامم.
ناگفتنی
ناگفتنی، آن چیزی است که در چنبره ی الفاظ نمی گنجد. الفاظی برای بازگو کردن آن وجود ندارد. یا شخص می داند، اما تمایلی برای گفتن آن ندارد. یا می خواهد بگوید، اما چون از غنای کلام برخوردار نیست، نمی تواند به خوبی بگوید، پس بد می گوید. وارونه می گوید. پس آن چه می بایست گفته می شد، گفته نمی شود و ناگفته باقی می ماند.
سکوت و بلاغت
در تدریس ادبیات و علم بلاغت، اغلب، روش های زیبا سخن گفتن، و اغلب ِ روش های زیبا سخن گفتن را آموزش می دهند و سخنان زیبای کسان را؛ اما به ندرت سکوت را مجالی می دهند؛ غافل از این که سکوت، بلیغ ترین و شیواترین سخن است.
شعر و سکوت
اگر سکوت را از شعر جدا کنیم، چیزی جز کلمات زیبا باقی نمی ماند.
یأس
هرگاه یأس خواست عمود خیمه اش را بر دل شما بنا کند، به خاطر آورید که گل یاسی نیز هست و عاشقانه او را ببویید. اگر با یأس فرجامی جز سقوط متصور نیست، با بودن یاس می توان عاشقانه تا عرش پر کشید. هر کس که گل یاس خود و یا هر گل دیگر بیابد، با سرمست شدن از عطر او و آبیاری کردنش با فلسفه، بزرگی مقام انسان را در عالم هستی به زیبایی به تصویر می کشد.
قدر زر، زرگر شناسد قدر گوهر، گوهری
قساوت
کسی که در زندگی طعم رنج و سختی را نچشیده است، قسی القلب می گردد.
برادر
زاده شدن از پدر و مادری واحد، برای این که کسی را برادر خطاب کنیم کافی نیست. برادر آن است که رسم برادری به جای آورد، چه برادر باشد، چه نباشد.
مجنون شو
اگر واقعاً آن چنان که می گویی عاقل هستی، مجنون شو.
عشق و انسان
نمی دانم چگونه کسی که در دلش عشق جایی ندارد، می تواند بر خود نام انسان نهد.
و سرانجام...
ترجمه و زندگی
ترجمه، یعنی انتخاب بی وقفه. زندگی نیز انتخاب دمادم است. بنابراین ترجمه یعنی زندگی.
من نوشت:
ترجمه یعنی زندگی..
زندگی یعنی ترجمه...
و ترجمه ی زندگی یعنی...
